Hoe lang en hoeveel generaties werken de daden van een in de oorlog ‘foute’ (overgroot)vader door in het leven van (klein)kinderen?
Op woensdag 9 april 2025 om 20.00 uur in de Dorpskerk vertellen Lisa Hukker en Rinke Smedinga over het foute oorlogsverleden van respectievelijk hun overgrootvader en vader.
Lisa Hukker
Ruurlose Lisa Hukker (1996) studeerde in 2022 af aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht met haar documentaire ‘Doodzwijgen’ over het onderzoek dat ze samen met haar moeder deed naar het NSB-verleden van hun (over)grootvader. Het familiegeheim werd decennialang zorgvuldig bewaard. Met het openbaar maken van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) zou hieraan weleens abrupt een einde kunnen komen. Lisa wist haar moeder te overtuigen in het archief op zoek te gaan naar dit oorlogsverleden en maakte er een documentaire over.
Op 9 april vertoont Lisa haar documentaire in Ruurlo tijdens de Maand van de Vrijheid en vertelt ze over het familiegeheim. De keuzes die Lisa’s overgrootvader maakte, hebben in de twee generaties die volgden voor veel schaamte, boosheid en verdriet gezorgd. Niet alleen binnen het gezin, maar ook vanuit de omgeving.
‘De Heidepol’
Lisa stuitte tijdens het maken van ‘Doodzwijgen’ op het Bureau Bijzondere Jeugdzorg. Zij ontdekte dat haar opa op 11-jarige leeftijd een jaar lang in het heropvoedingskamp ‘De Heidepol’ heeft gezeten, waar hij verschrikkelijke dingen meemaakte. Dit verhaal staat niet op zichzelf. Zeker 20.000 kinderen kwamen na de bevrijding in handen van Bureau Bijzondere Jeugdzorg. Zij werden stelselmatig mishandeld en gestraft voor de daden van hun ouders. Over deze misstanden is Lisa een podcast aan het maken.
Rinke Smedinga
Rinke Smedinga (1963) raakte in zijn pubertijd mondjesmaat op de hoogte van het foute oorlogsverleden van zijn vader en grootvader. Dat hij hierover naar buiten toe, maar ook in familiekring moest zwijgen, werd hem door zijn vader ingeprent.
Vader en grootvader waren als overtuigde nationaalsocialisten lid van de NSB. Rinkes vader was een van de eerste Nederlanders die de SS-opleiding in München volgde. Hij werd bewaker in kamp Westerbork en tegen het einde van de oorlog trad hij in dienst van de Ordnungspolizei in Groningen.
Rinke merkte dat zijn vader zich de oorlog als een gelukkige tijd herinnerde en zichzelf daarna eerder als slachtoffer dan als dader zag.
Sinds tien jaar is Rinke gastspreker bij het Landelijk steunpunt Gastsprekers WO2. Op indringende en open wijze vertelt hij scholieren in zowel basis- als voortgezet onderwijs het verhaal van zijn vader en de invloed die dit tot op de dag van vandaag op zijn persoonlijke leven heeft. Ook in Ruurlo is hij een graag geziene gastspreker bij de gastlessen aan leerlingen van groep 8 in het kader van het Westerbork Scholenproject. Voor Rinke is zijn vader het voorbeeld van hoe het niet moet. “Ik probeer van zijn fouten te leren.”
Lisa en Rinke zijn lang niet de enigen uit een familie met een fout oorlogsverleden. Naar schatting heeft vandaag de dag 1 op de 3 Nederlanders foute voorouders.
Deze themabijeenkomst maakt deel uit van de Maand van de Vrijheid. Zie het volledige programma.
